اعیاد، فرصتی به زندانی برای بازگشت

متاسفانه به دلیل کوتاهی‌هایی که در مورد تودیع وثیقه صورت می‌گیرد متهمان بهترین راه برای رهایی از زندان را فرارکردن تشخیص می‌دهندکه این برای جامعه و زندان مایه ننگ است در بعضی از موارد نیز هنگام انتقال زندانیان به زندان دیگر با زیرکی و هوشمندی یا کوتاهی ماموران زندانی متواری می‌شود.

اعیاد، فرصتی به زندانی برای بازگشت

گروه قضایی- اعیاد، برای برخی از زندانیان نوید رهایی است حال به‌واسطه عفو مقام‌معظم‌رهبری یا مرخصی از زندان. مفهوم شادی، برای زندانیان به معنی خروج ازحصارهای بسته ندامتگاه است‌. دلتنگی خانواده و عزیزان و شوق دیدار، آنها را به روز و ساعت‌های کوتاه مرخصی امیدوار می‌کند. مرخصی یعنی فارغ شدن از دلتنگی‌هایی که ماه‌ها گوشه دلشان انباشته شده است. برای رسیدن به طعم شیرین کنار خانواده بودن محکوم به گذشتن از بند‌ها و تبصره‌هایی دست و پا گیرند که زمان زیادی را به خود اختصاص می‌دهند و راه آزادی را سخت، و لذت آن‌ را دلپذیرتر می‌کند. این تک فرصت‌ها برای کسانی است که شاید آزادی را حق طبیعی خود می‌دانند اما زندگی خود را فدای یک لحظه غفلت، طمع، خشم کرده اند و به‌واسطه این غفلت روزهای جوانی را در زندان به پیری می‌رسانند. زندان پایان راه نیست اما دراین میان دریافت خدماتی چون مرخصی از زندان مجالی خواهد بود تا زندانی مدت کوتاهی به زندگی خود باز گشته ودر آغوش خانواده اندک زمانی به برخی از برنامه‌ها و کارهای خود سر وسامانی دهد. همان طور که می‌دانیم اعطای مرخصی باید با دقت و بر اساس ضوابط خاصی صورت گیرد تا اولاً، با لوث شدن مجازات و از بین رفتن ابهت زندان سبب تجری مجرمان نشود. در ثانی باعث سلب اعتماد شاکیان به دستگاه قضایی نشود. درباره شرایط مرخصی و نقش قوانین مربوطه «قانون»گفت‌وگویی با قاسم شعبانی، وکیل پایه یک دادگستری انجام داده است که خواندن آن خالی از لطف نیست.

 اعطای مرخصی با تودیع وثیقه

شعبانی در رابطه با نحوه مرخصی زندانیان اظهار داشت: کسانی که بتوانند در زمان سپری شدن محکومیت، وثیقه به دادگاه ارائه دهند به موجب قانون حق مرخصی از زندان را دارند. مورد دیگر در صورتی که رفتن آنها به مرخصی منافاتی با محکومیت‌شان نداشته به صورت مشروط به آنها نیز مرخصی اعطا می‌شود. البته مرخصی زندانیان یا براساس آیین نامه داخلی زندان انجام می‌شود یا زندانی براساس قوانین و شروط قانونی به مرخصی می‌رود.

 مرخصی به مواردی مانند قتل و حبس ابد تعلق نمی‌گیرد

 این حقوقدان ادامه داد: اساسا افرادی که در زندان در حال گذراندن دوران محکومیت قطعی خود هستند و کسانی که در بازداشت موقت به سرمی‌برند (بازداشت موقت یعنی در مرحله تحقیقات مقدماتی و به دستور قاضی بازداشت شده باشند). این افراد چنانچه جرمی مرتکب شده باشند که مستلزم تودیع وثیقه سنگین باشد و توان تودیع وثیقه را نداشته باشند در زندان خواهند ماند.

این وکیل دادگستری ادامه داد: لازم به توضیح است که مجازات‌های سنگینی مثل قتل،حبس ابد و رجم، زندانی آزاد یا مشمول مرخصی از زندان نمی‌شود زیرا ممکن است مجرم در مظان فرار باشد و در صورت اعطای مرخصی به این افراد این آزادی طبعاً با حقوق شاکی یا حقوق اجتماعی جامعه منافات خواهد داشت به همین دلیل آزادی این افراد نه منطقی است نه مجاز. بخش دیگر نیز محکومان دادگاه‌ها هستند که به دلیل محکومیت‌ها‌ی سنگین (از قبیل حمله مسلحانه، دزدی از بانک‌ها، قاچاق مواد مخدر) که با توجه به نوع جرائم و نوع مجازات مرخصی از زندان به آنها تعلق نمی‌گیرد پس دادگاه و زندان، آزادی مشروط این افراد را نمی‌پذیرند و مرخصی کوتاه یا مقطعی هم به آنها داده نمی‌شود‌.

 آزادی موقت با آزادی مشروط متفاوت است

شعبانی در مورد میزان مرخصی، که باید به پیشنهاد سازمان زندان‌ها و تایید دادستان یا دادیار ناظر زندان باشد توضیح داد: در این صورت به زندانی مرخصی داده می‌شود که البته مرخصی از زندان، آزادی موقت است. این آزادی موقت با آزادی مشروط متفاوت است وآزادی مشروط، به تشخیص دادگاه، کمتر از یک سال و بیشتر از پنج سال نیست.

 نقش مدیر و مسئولان زندان‌ در اعطای مرخصی

این وکیل دادگستری ادامه داد: مدیر و مسئولان زندان‌ها با نظر و مشورتی که با دادستان یا دادیاردادگاه انجام می‌دهند به افراد مرخصی می‌دهند. مدیر زندان برای آزادی مشروط یا مرخصی به دلیل آثار و تبعات حقوقی قابل توجه، نمی‌تواند تصمیم گیرنده باشد. بلکه فقط می‌تواند تشخیص و پیشنهاد دهنده باشد. در صورتی که مدیر زندان تشخیص دهد فردی از شرایط قانونی لازم برخوردار است و موارد قانونی هم در این مورد لحاظ شده باشدپیشنهاد مرخصی زندانی را می‌دهد و مراجع نیز مورد را بررسی و تایید می‌کنند.

 زندان باید اثر تربیتی داشته باشد، نه اثر تخریبی

 این حقوقدان در مورد اینکه زندان باید اثر تربیتی داشته باشد و نه اثر تخریبی ادامه داد: یکی از حواشی و ملزومات این مسئله این است که همه ابعاد سلامت آن زندانی همانند یک بیمار، در نظر گرفته شود. از جمله در کنار خانواده بودن، حس کردن لذت آزادی که حس آزادی ارزش بالایی دارد. اگر به آثار تربیتی زندان توجه کنیم زندان باید به عنوان یکی از ابزارها، توسط مقامات ذی‌ربط و ذی‌صلاح مد نظر قرار بگیرد نکته دیگر این است که بازداشت و محکومیت اشخاص گاهی آثار جبران‌ناپذیری روی خانواده‌های این افراد دارد ما باید حواسمان باشد که با زندانی کردن یک فرد ممکن است آثار وحشتناکی را بر خانواده او تحمیل کنیم‌. به همین خاطر مسئله آزادی مشروط یا مرخصی را با لحاظ مسائل روانی و تربیتی در خانواده مورد توجه قرار می‌دهیم تا زندانی و خانواده او از این موهبت برخوردار شوند و نهایتا جامعه به اثر تربیتی زندان و مجازات دسترسی پیدا کنند.

 میزان وثیقه باید به مقدار بدهی باشد

شعبانی در ادامه بیان کرد : کسانی که مجازات زندان برای آنها در نظر گرفته شده است و مدعی خصوصی دارند، این مدعی خصوصی اعم از شخص حقیقی یا حقوقی یا بانک که مدعی از طرف بیت‌المال باشد در صورت مرخصی وآزادی مشروط باید به دادگاه وثیقه لازم را ارائه دهد که در این صورت نباید نگران برگشتن آن متهم از مرخصی باشیم مثلا اگر متهمی10 میلیارد بدهی دارد باید 10 میلیارد تضمین از وی اخذ شود پس در این صورت خیلی نباید دغدغه متواری شدن متهم را داشته باشیم. متاسفانه به دلیل کوتاهی‌هایی که در مورد تودیع وثیقه صورت می‌گیرد متهمان بهترین راه برای رهایی از زندان را فرارکردن تشخیص می‌دهندکه این برای جامعه و زندان مایه ننگ است در بعضی از موارد نیز هنگام انتقال زندانیان به زندان دیگر با زیرکی و هوشمندی یا کوتاهی ماموران زندانی متواری می‌شود.