نظریه مشورتی

آیا بعد از درخواست دارنده چک و صدور اجراییه از طرف دادگاه در چک‌های صیاد و طبق قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال 1397، مدیون یا همان صادرکننده چک می‌تواند دادخواست اعسار و تقسیط بدهد؟

آیا این دعوی قابلیت استماع دارد؟ در صورتی که دارنده یک فقره چک صیاد موضوع قانون یادشده، هم‌زمان و در دو پرونده مجزا، تأمین خواسته بدون طرح دعوای اصلی و صدور اجراییه را تقاضا کند، آیا دادگاه می‌تواند هم قرار تأمین خواسته و هم دستور صدور اجراییه را برای چک واحد صادر کند؟ و در صورت منفی بودن پاسخ، کدام یک از درخواست‌های خواهان بر دیگری ارجح است و دادگاه چه تصمیمی باید اتخاذ کند؟ با پذیرش درخواست چنانچه بعد از مهلت پانزده روزه مقرر در قانون تجارت مصوب سال 1311 چک واخواست شود، آیا می‌توان درخواست صدور اجراییه برای چک مذکور، صادر کرد؟

با توجه به تصریح ذیل ماده 23 قانون اصلاح قانون صدور چک (اصلاحی سال 1397) و با عنایت به ماده 19 قانون یادشده، مقررات قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب سال 1394، از جمله مقررات مواد 3 و 13 این قانون، نسبت به اجراییه‌های صادره در اجرای قانون اصلاحی یادشده قابلیت اعمال دارد. بنابراین رسیدگی به دعوای اعسار و تقسیط قابل استماع و در صلاحیت دادگاه صادرکننده اجراییه است. با عنایت به مواد 108 و 112 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال 1379، صدور قرار تأمین خواسته در مواردی امکان‎پذیر است که نسبت به اصل دعوا، دادخواست تقدیم شده باشد یا ظرف 10 روز از تاریخ صدور قرار تأمین، تقدیم شود و تقاضای صدور اجراییه متفاوت از طرح دعواست. بنابراین در موارد صدور اجراییه برابر ماده 23 قانون اصلاح قانون صدور چک (اصلاحی سال 1397) صدور قرار تأمین خواسته برابر مواد مربوط از قانون آیین دادرسی دادگاه‎های عمومی و انقلاب در امور مدنی، منتفی بوده، با این حال با عنایت به ذیل ماده 23 قانون اخیرالذکر، اقدام برابر تبصره ماده 35 قانون اجرای احکام مدنی بلامانع است، اما در صورتی که پیش از صدور اجراییه درخواست تأمین خواسته شده باشد، رسیدگی و صدور آن برابر مقررات قانون صدر‌الذکر قابل استماع است. بدیهی است چنانچه ظرف 10 روز از تاریخ صدور قرار تأمین خواسته، دعوای اصلی اقامه نشود، به درخواست خوانده، لغو می‌شود. شرایط صدور اجراییه چک همان است که در ماده 23 قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال 1397 آمده و لزوم مراجعه دارنده به بانک ظرف پانزده روز از تاریخ چک، جزء شرایط صدور اجراییه علیه صادرکننده نیست.

با توجه به اختلاف نظر بین قضات شعب دادگاه عمومی حقوقی در خصوص معافیت یا عدم معافیت بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی از پرداخت هزینه دادرسی متعاقب تصویب قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال 1379 خواهشمند است نظر آن اداره‎کل را در خصوص موضوع به صراحت اعلام کنید.

با عنایت به اینکه عام لاحق، مخصص خاص سابق تلقی نمی‎شود و با لحاظ آن که حکم مقرر در خصوص هزینه دادرسی در قانون آیین دادرسی دادگاه‎های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال 1379، عام تلقی می‎شود و معافیت بنیاد مستضعفان در این خصوص به موجب قانون خاص سابق یعنی «لایحه قانونی راجع به معافیت بنیاد مستضعفان از پرداخت هزینه دادرسی در تمام مراجع قضایی مصوب سال 1358» پیش‎بینی شده، لذا معافیت یادشده به قوت خود باقی است و بنیاد یادشده از پرداخت هزینه دادرسی معاف است.