نظریه مشورتی

در پرونده‌ای اجرایی پس از اجرای مفاد اجراییه و وصول هزینه‌های اجرایی رأی مستند صدور اجراییه به طرق فوق‌العاده اعتراض به آرا نقض می‌شود. در این صورت، آیا وفق مفاد ماده 39 قانون اجرای احکام مدنی هزینه اجرایی نیز باید از خزانه دولت اخذ و به محکوم‌علیه سابق مسترد شود؟

اعاده عملیات اجرایی موضوع ماده 39 قانون اجرای احکام مدنی فقط به معنی اعاده وضع به حال سابق بوده و تمامی اقداماتی که به منظور اجرای حکم صورت گرفته، پس از فسخ یا نقض حکم یا بلااثر شدن آن در اثر اعاده دادرسی زایل می‌شود و با عنایت به اینکه نیم‌عشر اجرایی، دین محکوم‌علیه محسوب نمی‌‌شود و جزو محکوم‌‌به نیست و در فرض استعلام پس از اجرای مفاد اجراییه و وصول هزینه‌‌های اجرایی، رأی مستند صدور اجراییه نقض شده و طبیعی است که اجرا نیاز به هزینه دارد و هزینه‌های اجرایی قابل استرداد نیست، بنابراین ذی‌نفع می‌تواند در صورت تمایل به طرفیت محکوم‌له با تقدیم دادخواست، طرح دعوا و هزینه اجرایی (نیم‌عشر) را مطالبه کند.

در شکایت ترک انفاق همسر دایم چنانچه زوج مدعی عدم تمکین زوجه باشد، آیا مورد از موارد صدور قرار اناطه موضوع ماده 21 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 1392 با الحاقات و اصلاحات بعدی است یا اینکه بازپرس (مقام تحقیق) می‌تواند بدون نیاز به صدور قرار اناطه، تمکین یا عدم تمکین زوجه را احراز کند و تحقیقات را ادامه دهد؟

احراز تمکین یا عدم تمکین زن و همچنین استطاعت یا عدم استطاعت زوج برای دادن نفقه، موضوع ماده 53 قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391، مشمول ماده 21 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 1392 نیست و مرجع کیفری در صورت احراز عدم تمکین زوجه، می‌تواند قرار منع تعقیب زوج را صادر کند.

با عنایت به ماده 5 قانون حمایت خانواده مصوب سال 1392 و با توجه به عدم صراحت در خصوص معافیت از پرداخت هزینه دادرسی و سایر هزینه‌ها که آیا نیازمند تقدیم دادخواست است یا درخواست، بین همکاران در خصوص رعایت تشریفات قانون آیین دادرسی مدنی و قانون اعسار و بالعکس اینکه صرف درخواست از ناحیه هریک از اصحاب دعوا جهت احراز عدم تمکن مالی کفایت می‌کند یا خیر، اختلاف نظر پیش آمده است. در خصوص ماده 5 قانون حمایت خانواده، آیا تقدیم دادخواست به همراه اصل موضوع خواسته مالی ضروری است یا خیر؟ و اگر ضروری است دادخواست اعسار باید به طرفیت چه کسی باشد (خوانده یا دادستان)؟ آیا دادگاه به صرف درخواست با احراز مراتب می‌تواند خواهان را از پرداخت هزینه دادرسی معاف کند یا خیر؟

اجرای مفاد ماده 5 قانون حمایت خانواده که بر اساس آن هر یک از اصحاب دعوا ممکن است از پرداخت هزینه دادرسی، حق‌الزحمه کارشناسی، حق‌الزحمه داوری و سایر هزینه‌ها معاف یا پرداخت آنها به زمان اجرایی حکم موکول شود، ‌به طور کلی خارج از شمول مقررات اعسار است و نیازمند هیچ‌گونه تشریفاتی نیست.