حقوق و مزایای بیمه شدگان

در صورتی که برخی از تصمیمات، مصوبات یا عملکرد سازمان تامین احتماعی موجب تضییع حقوق قانونی بیمه‌شدگان شود، آنها حق دارند ابطال این تصمیمات و احقاق حق خود را از دیوان عدالت اداری بخواهند.

بر اساس قانون و مقررات تامین اجتماعی، هر کارگری که برای کارفرمایی کار کرده و از او حقوق یا دستمزد (نقدی یا غیرنقدی) دریافت می‌کند، اگر مشمول سایر قوانین بیمه‌ای کشور نباشد، مشمول قانون تامین اجتماعی است و از زمانی که تحت پوشش قرار گیرد، «بیمه‌شده» محسوب می‌شود بنابراین بیمه‌شده به کسی اطلاق می‌شود که رأسا مشمول مقررات تأمین اجتماعی باشد و با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مقرر در این قانون را دارد.

حقوق بیمه‌شدگان، ناشی از تکالیف و تعهداتی است که بر پایه قانون و مقررات تامین اجتماعی بر عهده سازمان تامین اجتماعی قرار گرفته است.

هر کارگری (که مشمول قانون تامین اجتماعی باشد) حق دارد از نخستین روز اشتغال به کار تحت پوشش بیمه اجتماعی قرار گیرد و می‌تواند از سازمان تامین اجتماعی، احقاق این حق را در چارچوب اختیارات قانونی این سازمان درخواست کند.

 بیمه‌شدگان حق دارند به قوانین، مقررات و دستورالعمل‌هایی که حقوق و تکالیف آنان را نسبت به سازمان تامین اجتماعی بیان می‌کند، دسترسی داشته باشند. در این زمینه، سازمان تامین اجتماعی وظیفه دارد ضمن ارایه اطلاعات مناسب، ابهامات موجود برای آنها را نیز برطرف کند. بیمه‌شدگان حق دارند در صورتی که برخی از تصمیمات، مصوبات یا عملکرد سازمان تامین احتماعی موجب تضییع حقوق قانونی آنان شود، ابطال آن و احقاق حق خود را از دیوان عدالت اداری بخواهند. بیمه‌شدگان حق دارند در ازای ایام اشتغال و پرداخت حق بیمه، از مزایای مقرر در قانون (تعهدات سازمان تامین اجتماعی) مانند بیمه حوادث، بیماری‌ها، بارداری، غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری، بازنشستگی، از کارافتادگی، فوت و… برخوردار شوند بنابراین سازمان تامین اجتماعی مکلف است با تشکیل پرونده انفرادی برای هریک از بیمه‌شدگان، در گردآوری و نگهداری سوابق آنان تلاش لازم را به عمل آورد.

بیمه‌شدگان و افراد تحت تکفل آنان حق دارند متناسب با نیاز خود از خدمات درمانی سازمان تامین اجتماعی برخوردارشوند. این خدمات صرفاً تابع نیاز آنها است و این سازمان نمی‌تواند خدمات درمانی قابل ارایه به هر بیمه‌شده را، با میزان حق بیمه پرداختی او مرتبط کند.  تعهدات سازمان تامین اجتماعی در قبال هر بیمه‌شده مشروط به تداوم اشتغال او در کارگاه مشمول قانون است اما اگر برای بیمه‌شده‌ای که تحت پوشش قرار گرفته است، برای مدتی از طرف کارفرما حق بیمه پرداخت نشود، سازمان تامین اجتماعی نمی‌تواند تعهدات خود و حقوق بیمه‌شده را نادیده بگیرد.

 در چنین مواردی این سازمان ضمن انجام تعهدات خود نسبت به بیمه‌شده، حق بیمه یادشده را از کارفرما وصول می‌کند.

بیمه‌شدگان حق دارند در هنگام تغییر شغل یا جابه‌جایی محل اشتغال آنان، از شعبه تامین اجتماعی بخواهند که سوابق بیمه‌ای آنان را به طور یکجا در شعب واقع در آخرین محل اشتغال گردآوری و نگهداری کند.

این سازمان مکلف به پذیرش این درخواست‌ها بوده و در صورتی که در این جابجایی‌ها به سوابق بیمه‌شده لطمه‌ای وارد شود، سازمان مسئول خواهد بود.

بیمه‌شدگان حق دارند در صورتی که سوابق آنان نزد سازمان تامین اجتماعی منجر به ایجاد مزایای قانونی نزد سایر سازمان‌ها و موسسات (مانند بانک‌ها) یا احقاق حقوق از دست رفته آنان می‌شود، گواهی این سوابق را از شعب تامین اجتماعی تقاضا کنند.