آیا مردم می توانند در موقع جرم ، مداخله کنند؟

 بسیار اتفاق افتاده است که در خیابان‌ها و معابر شاهد وقوع جرایم گوناگونی شویم. این در حالی است که بسیاری از افراد در حین وقوع جرم برای دیگران، هیچ اقدام مناسبی به غیر از فیلم برداری کردن و یا تماشا انجام نمی‌دهند؛ اما آیا واقعاً و قانوناً مردم و شهروندان در صورت وقوع جرم می‌توانند مداخله کنند؟

 بسیار اتفاق افتاده است که در خیابان‌ها و معابر شاهد وقوع جرایم گوناگونی بوده‌ایم. این در حالی است که بسیاری از افراد در حین وقوع جرم برای دیگران، هیچ اقدام مناسبی به غیر از فیلم برداری کردن و یا تماشا انجام نمی‌دهند و این باعث می‌شود، مجرم به راحتی اعمال خلاف و مجرمانه خود را انجام داده و از مهلکه بگریزد.

اما آیا واقعاً و قانوناً مردم و شهروندان در صورت وقوع جرم می‌توانند مداخله کنند؟

آیا در صورت مداخله مسئولیتی متوجه آنان خواهد بود؟

آیا در صورت عدم مداخله مسئولیتی متوجه آنان خواهد بود؟

لکن باید بیان داشت قانونگذار تکلیف این موضوع را به صراحت روشن ساخته و در تبصره یک ماده 45 قانون قانون آیین دادرسی کیفری چنین بیان داشته است که:

چنانچه جرایم موضوع بندهای الف، ب، پ و ت ماده 302 این قانون به صورت مشهود واقع شود، در صورت عدم حضور ضابطان دادگستری، تمام شهروندان می‌توانند اقدامات لازم را برای جلوگیری از فرار مرتکب جرم و حفظ صحنه جرم به عمل آورند.

به عبارتی دیگر چنانچه جرمی که مجازات سلب حیات یا حبس ابد ( مانند سرقت حدی که مستوجب حد قطع عضو یا حبس ابد یا سلب حیات می باشد)، یا مجازات قطع عضو یا مجازات تعزیری درجه سه ( مانند جرم آدم ربایی که 5 تا 15 سال حبس دارد)  و بالاتر ( مانند جرم معاونت در قتل عمدی که حبس تعزیری درجه 2 یا 3 خواهد داشت) داشته باشد واقع شود، منوط به دو شرط امکان مداخله شهروندان با هدف جلوگیری از فرار مجرم و حفظ صحنه جرم وجود دارد:

1. در صورت عدم حضور ضابطان

2. جرایم گفته شده به صورت مشهود واقع شده باشند

یاسر میرزاجعفری- کارشناس حقوق اسلامی