بازگشت غایب مفقودالاثر به زندگی سابق

 اگر فردی با گذشت مدتی بی‌خبری از خود بازگردد و شاهد آن باشد که تحت عنوان غایب مفقود‌الاثر، اموال خود را از دست داده یا همسرش طلاق گرفته، ممکن است به این باور برسد که به هیچ و پوچ رسیده اما قانون‌گذار برای بازگشت غایب مفقود‌الاثر هم حقوق و تکالیفی تعیین کرده است که یک حقوقدان جزئیات آن را به تفصیل بیان  می‌کند.

روز گذشته، مقررات حقوقی در خصوص طلاق همسر غایب مفقود‌الاثر و تعیین تکلیف اموال فرد غایب بررسی شد، اما در شرایطی که پس از طلاق همسر فرد و تقسیم اموالش، سر و کله فرد غایب پیدا می‌شود آنهم در زمانی که تمام بستگان و اطرافیان او از برگشتنش قطع امید کردند، بی‌قاعده و قانون نبوده و قانون‌گذار برای زمانی که او بعد از مدت طولانی بی‌خبری، بازمی‌گردد هم ماده و تبصره‌ای تعریف کرده تا بتواند با استناد به آنها به حق و حقوق از دست رفته خود دست یابد. سیدعلی کاظمی در گفت‌وگو با «حمایت»، نکاتی را مطرح می‌کند که غایب مفقود‌الاثر بتواند به واسطه آنها از حق و حقوق خود غافل نماند.

این حقوقدان می‌گوید: از نظر فقهی و عرفی نظرات مختلفی در این خصوص مطرح می‌شود که هر یک از آنها هم به تعبیری می‌تواند صحت داشته باشد اما تصمیم نهایی قاضی در دادگاه با استناد به قوانین موجود در این زمینه است که به طور خاص هم قانون مدنی بیش از هر قانون دیگری به این مساله اشاره کرده است.

 در صورت بازگشت، غایب مفقود‌الاثر به حقوق از دست رفته خود بازمی‌گردد

 وی می‌گوید: یک فرد زمانی عنوان غایب مفقود‌الاثر را با خود یدک می‌کشد که اثری از وی نباشد اما زمانی که برگردد این عنوان از او برداشته می‌شود و همزمان با خلع این عنوان، می‌تواند به دارایی و حقوق از دست رفته خود بازگردد.

  کاظمی اظهار می‌کند: با صدور حکم قطعی موت فرضی غایب مفقود‌الخبر، اثر این حکم به وکالت‌نامه وی نیز تسری می‌یابد؛ بنابراین اگر پس از صدور و اعلام حکم قطعی موت فرضی، غایب مفقودالاثر پیدا شود یا زنده بودن یا تاریخ واقعی فوت او معلوم شود، وکالت‌نامه وی هم حسب مورد، معتبر است.

این حقوقدان و استاد دانشگاه می‌گوید: زمانی که غایب مفقود‌الاثر، پیدا شده یا در اصطلاح برگردد، با دو نکته مواجه خواهد شد که یکی از آنها از دست دادن اموال و دارایی خود توسط بستگان درجه یک و وراث است و دیگری طلاق غیابی همسر که می‌تواند برای هر دو مورد به دادگاه مراجعه کرده و دادخواست برای رسیدگی به این مساله تنظیم کند.

وی با تاکید بر اینکه غالب موارد و دادخواست‌ها پیرامون اموال مطرح می‌شود، می‌گوید: طبق قانون، دادگاه می‌تواند با استناد به تضمینی که از وراث در زمان تقسیم اموال گرفته، به بررسی مجدد آنها پرداخته و در صورت تبدیل آنها به اقسام و مبالغ دیگری، معادل‌سازی کرده و وراث موظف هستند به وی بازگردانند؛ البته این مساله هم مشروط به نکاتی است. به عنوان مثال فرد قبل از غایب مفقود‌الاثر شدن،‌ در صورتی که وکیلی برای خود تعیین کرده باشد می‌تواند حق وکالت را پس گرفته و دوباره حضانت اموال را بر عهده بگیرد.

این حقوقدان خاطرنشان می‌کند: در مواردی هم که تضمینی از وراث گرفته نشده باشد، ورثه بعد از صدور حکم موت فرضی مالک اموال غایب به شمار می‌آیند.

  مقررات مرتبط با همسر غایب مفقودالاثر

 وی در پاسخ به این سوال که اگر غایب مفقودالاثر پس از بازگشت با ازدواج مجدد همسرش روبرو شود، چه باید بکند، توضیح می‌دهد: همسر غایب مفقود الاثر پس از صدور حکم طلاق غیابی یا پس از صدور حکم موت فرضی و انقضای عده می‌تواند مجدد ازدواج کند؛ اگرچه برخی عوام معتقدند که زن باید از همسر دومش جدا شده و به همسر اولش رجوع کند اما از نظر قانونی، چنین دیدگاهی پذیرفته نشده است.

این حقوقدان تصریح کرد: زن پس از صدور حکم طلاق غیابی یا صدور حکم موت فرضی برای غایب مفقود الاثر، حسب مورد باید سه ماه عده طلاق یا چهارماده و ده روز عده وفات نگه دارد و پس از آن منعی برای ازدواج مجدد ندارد.

کاظمی همچنین با استناد به ماده 1030 قانون مدنی، اظهار می‌کند: اگر شخص غائب پس از وقوع طلاق و قبل از انقضای مدت عده مراجعت کند نسبت به طلاق حق رجوع دارد ولی بعد از انقضای مدت مزبور حق رجوع ندارد.

وی یادآور می‌شود: البته در صورتی که همسر از شوهرش که غایب مفقود‌الاثر است، طلاق گرفته باشد و در زمان بازگشت شوهر، هنوز ازدواج نکرده باشد، می‌تواند در صورت توافق با یکدیگر باز هم به عقد هم درآیند؛ این موضوع هم دیگر بازگشت به ازدواج سابق نیست بلکه یک عقد جدید و ازدواج جدید محسوب می‌شود.

این حقوقدان در پاسخ به این سوال که آیا زوجه می‌تواند در صورت گرفتن طلاق غیابی و بازگشت غایب مفقود‌الاثر، از سوی دادگاه حق و حقوق مدت زندگی مشترک خود که شامل مهریه و نفقه هم می‌شود، طلب کند یا خیر، می‌گوید: تمام این موارد امکان پذیر است و زوجه می‌تواند از طریق تنظیم دادخواستی، حقوق دوران زندگی مشترک خود را از غایب مفقود‌الاثر مطالبه کند که این مساله نیز روال عادی و قانونی خود را ادامه می‌دهد.